Bieszczady – miejsce, gdzie czas płynie wolniej, a połoniny rozciągają się aż po horyzont. Ten południowo-wschodni zakątek Polski przyciąga miłośników górskich wędrówek swoim dzikim pięknem, niezwykłą przyrodą i wyjątkową atmosferą. W przeciwieństwie do zatłoczonych szlaków Tatr czy Karkonoszy, Bieszczady oferują ciszę, spokój i przestrzeń, które pozwalają naprawdę obcować z naturą. W tym artykule przedstawimy najpiękniejsze szlaki bieszczadzkie – od tych najbardziej popularnych po mniej znane perełki.
1. Połonina Wetlińska
Jednym z najbardziej charakterystycznych i popularnych szlaków bieszczadzkich jest trasa prowadząca na Połoninę Wetlińską. Rozległa połonina oferuje niezapomniane widoki na bieszczadzkie grzbiety i doliny. Szlak można rozpocząć z kilku miejsc:
- Z Przełęczy Wyżnej (szlak czerwony) – trasa liczy około 2,5 km w jedną stronę, a przewyższenie wynosi około 400 m. To relatywnie łatwe wejście, idealne dla osób o średniej kondycji.
- Z Wetliny (szlak żółty) – nieco dłuższa trasa, około 3,5 km w jedną stronę, ale również bardzo malownicza, prowadząca przez lasy i polany.
Na szczycie połoniny znajduje się schronisko PTTK "Chatka Puchatka" – najwyżej położone schronisko w Bieszczadach (1228 m n.p.m.), gdzie można odpocząć i posilić się przed dalszą wędrówką lub powrotem.
2. Tarnica – najwyższy szczyt Bieszczad
Tarnica (1346 m n.p.m.) to najwyższy szczyt polskich Bieszczad i obowiązkowy punkt na mapie każdego bieszczadzkiego wędrowca. Na Tarnicę prowadzi kilka szlaków, ale najpopularniejszy rozpoczyna się w Wołosatem:
- Szlak niebieski z Wołosatego – trasa ma około 4 km w jedną stronę i około 650 m przewyższenia. Prowadzi przez bukowe lasy, a następnie otwarte przestrzenie połonin.
- Szlak czerwony z Ustrzyk Górnych przez Szeroki Wierch – dłuższa trasa, około 7 km w jedną stronę, ale oferująca wspaniałe widoki przez cały czas wędrówki.
Ze szczytu Tarnicy roztacza się panorama obejmująca niemal całe Bieszczady, a przy dobrej pogodzie widać nawet Tatry i góry Ukrainy. To miejsce, gdzie naprawdę można poczuć majestat gór.
3. Połonina Caryńska
Połonina Caryńska (1297 m n.p.m.) to rozległa połonina oferująca jedne z najpiękniejszych widoków w Bieszczadach. Na jej szczyt można dotrzeć kilkoma szlakami:
- Szlak czerwony z Ustrzyk Górnych – trasa o długości około 4 km w jedną stronę, z przewyższeniem około 550 m. To dość strome podejście, ale nagrodą są wspaniałe widoki.
- Szlak niebieski z Brzegów Górnych – nieco łatwiejsza trasa, około 3 km w jedną stronę, prowadząca przez malownicze lasy bukowe.
Połonina Caryńska jest szczególnie piękna w okresie kwitnienia traw (czerwiec-lipiec) oraz jesienią, gdy bukowe lasy mienią się wszystkimi odcieniami żółci i czerwieni.
4. Wielka Rawka i Krzemieniec
Szlak prowadzący przez Wielką Rawkę (1307 m n.p.m.) na Krzemieniec (1335 m n.p.m.) to wyjątkowa trasa, która pozwala dotrzeć do styku trzech granic: Polski, Ukrainy i Słowacji. Wędrówkę najlepiej rozpocząć w Wetlinie lub Ustrzyk Górnych:
- Z Wetliny przez Dział – szlak niebieski, a następnie czerwony, około 8 km w jedną stronę.
- Z Ustrzyk Górnych przez Połoninę Caryńską – dłuższa, całodniowa wycieczka, ale oferująca niezapomniane wrażenia.
Na szczycie Krzemieńca znajduje się słupek graniczny oznaczający styk trzech państw. To miejsce o wyjątkowej atmosferze, gdzie można dosłownie jedną nogą stać w Polsce, a drugą na Ukrainie lub Słowacji (choć oczywiście nie należy przekraczać granicy bez odpowiednich dokumentów).
5. Bukowe Berdo
Bukowe Berdo (1312 m n.p.m.) to jeden z najpiękniejszych, choć nieco mniej uczęszczanych szczytów bieszczadzkich. Na jego wierzchołek prowadzi szlak żółty z Mucznego (około 6 km w jedną stronę) lub szlak niebieski z Przełęczy Wyżnej (około 4 km w jedną stronę).
Szczyt oferuje niezapomniane widoki na Połoninę Caryńską, Tarnicę i ukraińskie Bieszczady. Szczególną atrakcją Bukowego Berda są formacje skalne na grzbiecie, które tworzą malownicze grzebienie.
6. Połonina Bukowska i Halicz
Szlak prowadzący przez Połoninę Bukowską na Halicz (1333 m n.p.m.) to jedna z najdzikszych i najpiękniejszych tras w Bieszczadach. Wędrówkę najlepiej rozpocząć w Wołosatem, skąd szlakiem niebieskim (około 5 km w jedną stronę) można dotrzeć na szczyt.
Halicz, jako drugi co do wysokości szczyt polskich Bieszczad, oferuje wspaniałe widoki na Tarnicę, Połoninę Caryńską i ukraińską część pasma. Trasa jest stosunkowo wymagająca, ale zdecydowanie warta wysiłku.
7. Mała i Wielka Rawka z Wetliny
Szlak z Wetliny przez Małą Rawkę (1272 m n.p.m.) na Wielką Rawkę to trasa oferująca wspaniałe widoki i różnorodne krajobrazy. Wędrówkę rozpoczynamy szlakiem żółtym z Wetliny, który po około 3 km doprowadza nas na Małą Rawkę, a stamtąd szlakiem czerwonym na Wielką Rawkę (około 1,5 km dalej).
Trasa prowadzi przez malownicze lasy bukowe, które jesienią zachwycają feerią barw, a następnie przez otwarte połoniny oferujące panoramiczne widoki na Bieszczady.
8. Smerek
Smerek (1222 m n.p.m.) to jeden z najbardziej charakterystycznych szczytów Bieszczad, widoczny z wielu miejsc w okolicy. Na jego szczyt prowadzi szlak czerwony z miejscowości Smerek (około 4 km w jedną stronę) lub szlak żółty z Wetliny (nieco dłuższy, ale mniej stromy).
Ze szczytu rozciąga się wspaniały widok na Połoninę Wetlińską, dolinę Wetlinki i rozległe lasy Bieszczadzkiego Parku Narodowego. To doskonałe miejsce na obserwację wschodu lub zachodu słońca.
9. Kremenaros i dolina Osławy
Dla tych, którzy szukają mniej uczęszczanych szlaków, polecamy trasę na Kremenaros (1221 m n.p.m.) – szczyt położony w paśmie granicznym z Ukrainą. Wędrówkę rozpoczynamy w Cisnej, skąd szlakiem zielonym, a następnie czerwonym docieramy na szczyt (około 12 km w jedną stronę). To całodniowa wycieczka, ale nagrodą jest dzikie, niemal nieodkryte przez turystów piękno tych terenów.
Po drodze mijamy malowniczą dolinę Osławy, gdzie można podziwiać tradycyjną architekturę łemkowską i pozostałości dawnych wsi, które niegdyś tętniły życiem w tych terenach.
10. Połonina Wetlińska – pętla przez Przełęcz Orłowicza
Dla tych, którzy lubią trasy okrężne, polecamy pętlę przez Połoninę Wetlińską i Przełęcz Orłowicza. Wędrówkę rozpoczynamy w Wetlinie, skąd szlakiem żółtym wchodzimy na Połoninę Wetlińską. Następnie szlakiem czerwonym przechodzimy całą połoninę i schodzimy do Przełęczy Orłowicza, skąd szlakiem niebieskim wracamy do Wetliny.
Cała pętla ma około 16 km i wymaga całego dnia, ale pozwala zobaczyć różnorodne oblicza Bieszczad – od gęstych lasów bukowych, przez otwarte połoniny, po malownicze doliny strumieni.
Praktyczne porady dla wędrujących po Bieszczadach
- Najlepszy czas na wędrówki: Bieszczady są piękne o każdej porze roku, ale najlepszy czas na wędrówki to późna wiosna (maj-czerwiec), kiedy kwitną połoniny, oraz jesień (wrzesień-październik), gdy lasy bukowe mienią się wszystkimi odcieniami złota i czerwieni.
- Pogoda: Warunki pogodowe w Bieszczadach mogą zmieniać się gwałtownie. Zawsze sprawdzaj prognozę przed wyjściem na szlak i bądź przygotowany na deszcz, nawet jeśli zapowiada się słoneczny dzień.
- Wyposażenie: Dobre buty trekkingowe, wodoodporna kurtka, ciepła warstwa odzieży (nawet latem na połoninach może być chłodno), nakrycie głowy, okulary przeciwsłoneczne, krem z filtrem, apteczka, mapa, kompas lub GPS, telefon z naładowaną baterią, zapas wody i jedzenia.
- Baza noclegowa: W Bieszczadach znajduje się kilka schronisk górskich (m.in. "Chatka Puchatka" na Połoninie Wetlińskiej, schronisko PTTK w Ustrzykach Górnych), a także liczne pensjonaty i agroturystyki w miejscowościach takich jak Wetlina, Ustrzyki Górne, Cisna czy Lutowiska.
- Transport: Dostęp do Bieszczad jest ograniczony transportem publicznym, zwłaszcza poza sezonem letnim. Najlepiej przyjechać własnym samochodem lub skorzystać z sezonowych busów turystycznych kursujących między głównymi miejscowościami.
Podsumowanie
Bieszczady to wyjątkowe miejsce na mapie Polski – kraina dzikich połonin, rozległych lasów i niezwykłej historii. Wędrówki po bieszczadzkich szlakach to nie tylko aktywność fizyczna, ale także okazja do głębokiego kontaktu z naturą i odpoczynku od zgiełku codzienności.
Niezależnie od tego, czy wybierzemy popularne trasy na Tarnicę czy Połoninę Wetlińską, czy też mniej uczęszczane szlaki prowadzące przez odległe zakątki Bieszczad, każda wędrówka w tych górach pozostawia niezapomniane wrażenia i sprawia, że chce się tu wracać.
Zapraszamy do odkrywania magii Bieszczad razem z nami – podczas naszych wycieczek doświadczeni przewodnicy pokażą Państwu najpiękniejsze zakątki tych gór i podzielą się fascynującymi opowieściami o przyrodzie, historii i kulturze tego regionu.